de weg naar de vrijheid is een zandweg

De weg naar De Vrijheid - La Libertad - is een zandweg. En het is hier regenseizoen, dus je kunt je voorstellen hoe de weg erbij ligt. Gelukkig regent het momenteel niet.
De route van Juigalpa naar La Libertad loopt dwars door de bergen en we leggen hem af in een oude stadsbus (!).
Uiteindelijk doen we ruim 2 uur over de afstand van (hemelsbreed) ongeveer 25 km. Overal lopen kuddes runderen op de weg: we zijn hier niet voor niets in het centrum van de Nicaraguaanse veeteelt. Het overgrote deel van de Nicaraguaanse vleesproductie komt uit dit departement (Chontales).
Bovendien vervoert deze bus niet alleen mensen, maar ook allerlei onbegeleide goederen: zoals zakken met rijst en maiskolven, die door deze 'koeriersdienst' her en der langs de route worden afgezet.

En dat allemaal om een dorp te bereiken, waar uiteindelijk niet zo veel te zien is. Erg populair hier zijn de hanengevechten, maar dit weekend zijn er geen. Maar toch: er zijn een paar verrassingen. Bij het binnenrijden van het dorp meldt een groot bord dat La Libertad een stedenband heeft met Doetinchem in Nederland.
En op een ander groot bord staat: "Welkom in La Libertad! Land van religieuze, politieke en militaire leiders."
Dit blijkt het geboortedorp van een aantal mannen die de geschiedenis van Nicaragua in de afgelopen 30 jaar hebben beheerst.

Allereerst is daar Kardinaal Miguel Obando Y Bravo, oud-aartsbisschop van Managua en nog steeds een belangrijk figuur in de Nicaraguaanse politiek. Hij is hier geboren en opgegroeid op de Finca La Babilonia, totdat hij op 14-jarige leeftijd naar het seminarie in Granada ging.
Maar La Libertad blijkt ook het geboortedorp van de hoogste legerchef van het land, generaal Omar Hallenslebens.
... en, om het toeval compleet te maken, het geboortedorp van Daniel en Humberto Ortega!!!
(jawel, Daniel heeft een broeder in de politiek, een beetje zoals Fidel en Raoul Castro, of Guy en Dirk Verhofstadt - Daniel is de doener en Humberto schreef de ideologische werken).

In een tijdschrift over La Libertad, dat hier te koop is, vertelt Obando Y Bravo over zijn gelukkige jeugd hier. De mensen in de mijnen werden zeer weinig betaald, maar het leven was ook heel goedkoop en hij heeft de indruk dat de mensen het toen niet slecht hadden. Over de armoede nu zegt hij niet veel.
Wanneer ze hem vragen hoe het kan dat dit dorp zoveel machtige mannen heeft voortgebracht, antwoordt hij: "Dat weet ik niet." En hij grapt: "Die twee leiders (Ortega en Hallenslebens) hebben veel macht, maar ik niet, ik ben maar een eenvoudige dienaar." Zoals Johannes Paulus II zichzelf ook zag, jullie kennen de stijl.
Obando Y Bravo is momenteel de voorzitter van de Nationale Dialoog, die de huidige politieke crisis moet oplossen. Bovendien heeft hij altijd centraal gestaan in de Nicaraguaanse politiek, heeft hij bij iedere verkiezing de katholieken opgeroepen NIET voor de Sandinisten te stemmen en ging hij in de jaren 80 hoogstpersoonlijk naar Washington om er te pleiten voor (financiële) steun aan de contrarebellen. Maar het is het soort kerkelijk leider dat doet alsof hij ver staat van politieke machtsspelletjes.

Toch moet ik zeggen: hij is hier zeer geliefd, vele mensen vertellen mij spontaan dat hij hier geboren is. Voor legerleider Hallenslebens hetzelfde verhaal.
Over Daniel Ortega wordt weinig gezegd. Met moeite vind ik het geboortehuis, de overburen weten alleen dat hij er gewoond heeft, en dat hij de kost verdiende als schoenpoetser.
Terwijl de jongeren op deze zaterdagnamiddag TV kijken, zitten de oudere mannen voor de deur en slaan een praatje. "We kennen onze eigen geschiedenis niet", verontschuldigen zij zich voor de karige informatie die zij kunnen geven over hun beroemde dorpsgenoot. "We hebben leraren nodig die ons, en onze jeugd, onze geschiedenis bijbrengen".

De burgemeester van La Libertad is een vrouw, Marina Del Carmen Lorio Olivar. Ze is 6 maanden geleden aangetreden en nog volop aan het leren. Van opleiding is zij dokter, maar nu voltijds burgemeester (alcaldesa, het vrouwelijke woord voor alcalde).
Maar op deze zaterdag staat ze in de apotheek van haar zus, en zo blijft ze nog in contact met haar vorig beroep. Ze is liberaal en meldt trots dat La Libertad altijd een PLC-burgemeester heeft gehad, in ieder geval sinds de Sandinisten in 1990 de nationale verkiezingen verloren en er een eind kwam aan de Sandinistische periode.
Hoe paradoxaal voor Daniel: in zijn eigen geboortedorp zijn de liberalen aan de macht. Maar ik denk ook niet dat hij hier veel langskomt, hoewel zijn inmiddels overleden moeder hier nog wel woonde.

La Libertad is een mijndorp, in de omgeving zijn zilver- en goudmijnen, die al 150 in gebruik zijn. De goudprijs is momenteel erg gunstig, maar al het goud (en de opbrengst) gaat direct naar Managua en daarna naar het buitenland. De gemeenten, zoals Santo Domingo en La Libertad, krijgen wel een percentage als belasting, maar dat levert de gemeentekas in de praktijk maar weinig op. En de meeste mijnwerkers (er zijn er zo'n 400) worden aangevoerd van buiten de regio. Veel werkgelegenheid geeft het dus niet. De hoofdactiviteit is hier dan ook de veeteelt.

De straten liggen er onverhard bij, enkel de hoofdstraat heeft een stenen bestrating. "Hay mas problemas que dinero", verzucht de burgemeester: er zijn meer problemen dan geld om ze op te lossen. Ze zou graag projecten opzetten met jongeren (en wil dat ik terugkeer om met hen films te gaan maken). Voor de adolescenten is hier niets en er zijn veel problemen met jeugdbendes, alcoholmisbruik en drugs. Er arriveert hier vanalles, mede door de vele passanten in het mijngebied. La piedra, oftewel crack, is hier ook al opgedoken.

De burgemeester van Doetinchem, ook een vrouw, was hier 3 dagen op bezoek. Zo kort, dat er geen tijd was om dit soort projecten te bespreken. En: hoe begin je eraan, waar haal je het geld? Zoals steeds, vraagt ook deze burgemeester of ik haar niet kan helpen om contacten te leggen.
Ze is wel erg trots op ASOCHOM, een samenwerkingsverband van alle (10) burgemeesters van Chontales, waarvan zij momenteel voorzitter is. Hierin werken liberale en sandinistische burgemeesters samen aan een beter bestuur. Ze zijn ook al op werkbezoek geweest in El Salvador en Honduras, en Miami staat op het verlanglijstje. Wat het concreet oplevert, weet ik niet.

Burgemeester Marina Lorio is ook al uitgenodigd in Doetinchem en hoopt in oktober te kunnen gaan. Hoewel ze me ongerust vraagt: "Is het niet te koud daar, in oktober?" Ze heeft namelijk last van astma en kan slecht tegen de kou.


(vanavond, terug in Juigalpa, ben ik van plan deze dag tussen de cowboys af te ronden in de plaatselijke cinema - projectie op een groot TV-scherm - met een stevige actiefilm. Ik weet niet precies welke het zal zijn, maar het is er één met ons aller Jean Claude Van Damme !)