Gay in Nicaragua – 2

Sexto Sentido - ons zesde zintuig


"Hallo, ik ben Angel. Ik kom uit Matagalpa. ¿En jij?" Dit zijn de eerste woorden van het personage Angel in de jongerenserie Sexto Sentido (zesde zintuig). Angel spreekt tegen de camera. De serie gaat over jongeren en hun relaties, hun gevoelens en problemen. Het is een productie van de NGO Puntos de Encuentro, die betaalde ( !) aan de zender Canal 2 om de serie uitgezonden te krijgen. De eerste afleveringen werden uitgezonden in 2001 en elk personage stelde zichzelf voor aan de kijkers.
Angel vertelt dat hij medicijnen studeert, veel vrienden heeft…"¿Y qué tal si te digo que también soy homosexual?" : maakt het iets uit als hij erbij vertelt dat hij ook homosexueel is?

Ik denk dat Angel het eerste personage is in de geschiedenis van de Nicaraguaanse TV die zich zo voorstelt. Op geen enkele manier wordt zijn homosexualiteit geproblematiseerd, hoewel Eddy - één van zijn vrienden - wel homofoob reageert, wanneer hij in aflevering 6 ontdekt dat Angel homo is.
Maar ook andere vrienden komen met opmerkingen als : "Jij bent geen man. Echte mannen houden van vrouwen." Waarop Angel antwoordt : "Ik ben een man, zie je dat niet?"
Angel studeert, wordt erg gewaardeerd door zijn vrienden, speelt graag basketbal… zijn personage wordt heel normaal voorgesteld, zonder enige karikatuur zoals de verwijfde homopersonages in Hollywoodfilms.

In aflevering 17 duikt Vicky voor het eerst op in de serie. Ze raakt bevriend met Alejandra en maakt samen met Eddy een radioprogramma in de universiteit. Vicky is lesbisch en de reactie van Alejandra (die zich aanvankelijk ongemakkelijk voelt) en Eddy (die wederom afwijzend en ongelovig reageert) zijn niet direct onbevooroordeeld.
Ook Vicky is een meisje als een ander, geen stereotiepe pot. Al vraagt één van haar vrienden zich af hoe het kan dat zo’n mooi meisje lesbisch is.
Vicky is in haar jeugd verkracht door een oom, maar de serie rekent ook af met dat vooroordeel : dat een vrouw lesbisch wordt als gevolg van sexueel misbruik of een verkrachting. "Dan zou de meerderheid van de Nicaraguaanse vrouwen lesbisch moeten zijn", is de conclusie. Wellicht is het eerder omgekeerd : heeft het sexueel misbruik te maken met haar anders-zijn, met de manier waarop ze op haar oom reageerde.

In de laatste afleveringen dook – wederom een primeur in Nicaragua – ook nog een travestiet op : Christian.

Soms is de serie aardig moralistisch, wanneer Rafael (die in een rolstoel zit) bijvoorbeeld zegt : "Je moet niet proberen iedereen die anders is, te veranderen. Denk je niet, dat het beter zou zijn dat de mensen met vooroordelen veranderen? ".

De serie is onlangs, na 80 afleveringen, beëindigd. De afgelopen jaren was ze echter zeer populair, zowel bij jongeren als bij volwassenen. Vele mensen hebben mij er hier al over aangesproken, of reageren enthousiast wanneer ze horen dat ik de acteurs heb ontmoet. Momenteel maken de acteurs een toer door Nicaragua, om afscheid te nemen van hun kijkers, en daarbij komt steevast veel volk kijken.

In aflevering 11 van het eerste seizoen vertelt Angel aan zijn ouders dat hij homo is: ook om te voorkomen dat ze het via via vernemen. Zijn ouders zijn erg trots op hun zoon die voor dokter studeert en van wie zij hopen dat hij binnenkort ook zal trouwen.
"Ik ga niet trouwen met Rosa (zijn ex-vriendin), en met geen enkele andere vrouw. Ik ga niet trouwen, omdat ik van mannen houdt. Ik ben homosexueel. Ik vind het heel moeilijk om jullie dit te zeggen".
Er valt een pijnlijke stilte. Moeder reageert erg emotioneel : "Ik begrijp het niet, jongen", roept ze, "hoe kan dat nu, jij bent normaal!"
De moeder vraagt zich af wat er nu moet gebeuren. "Niets", zegt Angel, "ik ben nog steeds dezelfde." Vader zwijgt, moeder huilt… en ze laten hem alleen achter in de kamer.
In aflevering 12 geeft de vader een amicaal schouderklopje aan zijn zoon en zegt hem : "Je bent mijn zoon en dat zal niet veranderen." Maar tegelijkertijd maakt hij hem duidelijk dat hij de geaardheid van zijn zoon niet kan accepteren.

Ana Véronica Castillo speelt de rol van Vicky. Toen ze haar moeder vertelde dat haar een rol was aangeboden in de serie Sexto Sentido, reageerde deze enthousiast. Dan vertelt ze dat het personage lesbisch is en een alcoholprobleem heeft. "Bueno", zegt de moeder, "es tu trabajo"(het is nu eenmaal je werk).

Maar de serie heeft veel invloed gehad. Voor veel mensen was het de aanzet om over hun leven en rechten na te denken, om bepaalde zaken te bespreken met familie of vrienden. In een reportage over de serie getuigt een homosexueel dat hij samen met zijn moeder de serie bekeek, toen Angel aan zijn ouders zijn homosexualiteit bekend maakte. Het was de eerste keer dat het onderwerp ter sprake kwam in aanwezigheid van zijn moeder. Ze hebben er niet echt over gesproken, maar er was een soort verstandhouding omdat ze samen naar deze scène keken.
Het is hier in Nicaragua trouwens zeer gewoon dat de homosexualiteit van een zoon of dochter niet besproken wordt : de familie weet het en accepteert het in stilzwijgen.

Ivo Rosales speelt Angel. Hij werkt bij Puntos de Encuentro en nam de rol voor zijn rekening toen bleek dat het niet eenvoudig was een acteur te vinden die de rol wilde spelen.
De vooroordelen tieren welig. Puntos de Encuentro is een organisatie die werkt rond thema’s als sexuele diversiteit, rechten van jongeren en adolescenten… het vooroordeel is dat alle medewerkers homosexueel zijn. En als ze het nog niet zijn, zullen ze het wel worden als ze er een tijdje werken.
Toen Ivo onlangs enkele oud-professoren van de universiteit terugzag, zeiden ze hem : "Zie je wel, het moest ervan komen, je bent ook al besmet." Academisch niveau, heet dat. Bovendien baseerden ze zich op zijn rol in de serie, alsof Angel en Ivo één en dezelfde zijn. Ivo is overigens homosexueel en was het natuurlijk al vóór hij bij Puntos ging werken, vóór hij in de serie speelde… zelfs al toen hij bij die professoren in de collegebanken zat.

In de serie is er heel bewust gekozen om de homo niet verwijfd te maken en de lesbische niet extreem mannelijk.
"In Nicaragua is er meer tolerantie ten aanzien van homosexualiteit dan enkele jaren geleden", zegt Ivo (Nicaragua is overigens het enige land van Latijns-Amerika waar homosexualiteit nog in de strafwet staat, maar daarover meer in een volgende aflevering).
"De mensen zeggen : ik erken je situatie, ik kan met je leven. Maar er is geen respect." Homo’s worden belachelijk gemaakt, karikaturaal voorgesteld… Het heeft allemaal te maken met het machismo.
En – zegt Puntos de Encuentro - "El machismo mata" : machismo maakt slachtoffers bij vrouwen, kinderen, jongeren, maar ook onder de mannen. Ze moeten sterk zijn, hun gevoelens verbergen, mogen geen steun zoeken bij anderen…
Machismo stelt dat mannen superieur zijn aan vrouwen, en dat mannen vrouwen mogen onderdrukken. En aangezien iedere homo hier als vrouw wordt bestempeld, geldt dat dus ook voor homo’s.
Om het cru te stellen : homo = cochón (flikker) = vrouw = zwak = minderwaardig = onderdrukt = zonder rechten.
Puntos de Encuentro wil strijden voor de rechten van mannen en vrouwen, jongeren en ouderen, in hun dagelijks leven. Niet in de laatste plaats het recht om over je eigen leven te beslissen en dus ook over je eigen sexualiteit. Iedereen heeft recht op een sexualiteit zonder vooroordelen.

En niet alleen in een beschermde omgeving, zoals bvb. in een artistiek milieu, maar ook in de arme stadswijken, ook op het platteland… Daarom steunt Puntos de Encuentro ook zelfsorganisaties en groepen in heel Nicaragua, tot aan de Caraïbische kust toe (in Puerto Cabezas en Bluefields). Maar daarover meer in een volgende tekst.


Meer over Sexto Sentido op : www.puntos.org.ni